وقتی خانه ما بهشت میشود
بسم الله الرحمن الرحیم
رسول مهربانیها فرمودند: إرْتَعوا فی ریاضِ الجنّةِ. در باغهای بهشت، گردش کنید. قالوا: یا رسولَ اللّه ِ،وما رِیاضُ الجنّةِ؟ سؤال کردند: پیامبر خدا، باغهای بهشت چیست، قالَ: مَجالِسُ الذِّکرِ. و جواب دادند: مجالس ذکر. (بحار الأنوار: 93 / 163 / 42.) پس هر جایی که ذکر اهلبیت هست، میشود باغ از باغهای بهشت، حتی خانه کوچک ما، وقتی میزبان روضه شود.
میدانید هیئت خانگی از کجا پا گرفت و رسم شد و حالا اگر خواستیم بهشت را به خانهمان بیاوریم، چه کارهایی انجام دهیم؟
ریشه تاریخی
رسم مجالس درس و ذکر به زمان پیامبر خوبیها برمیگردد. از همان آغاز بعثت، سهسال دعوت مخفی که معدود تازه مسلمانان، هر شب خانه نومسلمانی جمع میشدند تا هوای هم را داشته باشند، قرآن میخواندند و حرفهای پیامبر اسلام را برای هم میگفتند
بعد از دعوت علنی، سال یازدهم هجرت عدهای از اهل یثرب نزد پیامبر در مکه آمدند و اسلام را فرا گرفتند، این ۶نفر اسعدبن زرارة، عوف بن حارث، رافع بن مالک، قطبة بن عامر، عقبة بن عامر و جابربن عبداللّه بن رئاب، به شهرشان بازگشتند و در قوم خود به تبلیغ پرداخت. سال دوازدهم از پیامبر خدا درخواست مبلّغ کردند و ایشان مصعب بن عمیر را به یثرب فرستاد و او در خانههای اهل یثرب حضور پیدا میکرد و مردم را به اسلام دعوت مینمود. بعد تشکیل حکومت نبوی در مدینه منوره و ساخت مساجد، خصوصا مسجدالنبی، خانهالهی به محل وعظ و گردهمایی مسلمین تبدیل شد.
نقلهای تاریخی بسیاری درباره تشکیل مجالس زنانه و جلسات درس حضرت زهرای مرضیه (سلامالله علیها) آمدهاست و زمانی که نقلی بر حضور زنان و حلقههای بحث در مسجدالنبی نیست، احتمال دارد این مجالس در خانه ایشان یا خانه انصار برگزار میشده است.
در تاریخ از جلسات درس خانم حضرت زینب کبری سلامالله علیها هم یادشده است.
در مصیبت نیز رسم بوده به خانه عزادار رفته، تسلیت و تعزیت میگفتند. بعدها در مصیبت سید و سالار شهیدان، رسم روضههای متعدد، قوت بیشتری گرفت. مجالس سوگواری متعدد در مدینه، تا سالها در خانههای اهلبیت برگزار میشد و میتوان ریشه روضه خانگی را این مجالس دانست.
بعدها رسم مجلس گرفتن برای شادی و عزای اهلبیت، هم در حسینیه و مساجد رواج داشت و هم در بیوت علما برگزار میشد.
ممنوعیت عزاداری
در اواخر سلسله قاجار و با سردارسپهشدن رضاخان و در اختیارگرفتن قدرت، او سعی کرد نظر علما و مردم را به سوی خود جلب کند تا بتواند بر تخت پادشاهی تکیهزند. انقدر در مجالس حضور داشت که به رضا هیئتی هم معروف شد، اما این روال، فقط تا رسیدن به قدرت بود. بعد از تشکیل سلسله پهلوی، مجالس عزا را محدود و قانونمند کرد و دستور داد شبیه مجالس در کلیسا برگزار شود. بعدها با فرمان کشف حجاب در سال ۱۳۱۴ هجری شمسی، عزاداری هم به کل ممنوع شد.
این ممنوعیت را مردم دیندار برنتافتند و روضههای خانگی سر و شکل جدیدی پیدا کرد. اگر تا قبل از ان فقط علما و یا متمولان، روضه برگزار میکردند، این بار مردم عادی هم پای کار آمدند و خانههایشان را میزبان روضه کردند. رسم روضههای ماهانه و هفتگی در خانهها، مقابله مردم دیندار در برابر ممنوعیت عزاداری بود.
اگر یک مسجد در محلی بسته شد، ده خانه در همان محل میزبان روضه شدند و روضهخوانی تبدیل به شغل بعضی از افراد شد. افرادی که بعضاً شاید سواد چندانی هم نداشتند و گاهی فقط یک بند یا یک شعر درباره هر معصوم، یکی از اهلبیت یا اصحاب بلد بودند، اما همان شعرهای تکراری که با خلوص خوانده میشد، مرهمی بود بر دلهای داغدار مردمی که دیگر نمیتوانستند هر شب مسجد بروند و بر سر و سینه بکوبند.
مردم عادی، آنقدر نداشتند که خرج بدهند، برای همین چای و خرما و گاهی فقط چای، پذیرایی روضه بود. در کنارش این روضهها، محلی برای صله ارحام و خبرگرفتن از هم بود و حتی به محلی برای دیدن و انتخاب عروس هم تبدیل شده بود.
با لغو ممنوعیت عزاداری و کمرنگشدن بگیر و ببندها، رسم روضههای خانگی پابرجا ماند. از همین روضههای به ظاهر ساده، گروههای بزرگی تشکیل شد که پای کار انقلاب آمدند که نمونه موفق آن، هیئت موتلفه است.
تعداد زیادی از متولدین دهه 60، روضه های قدیمی خانه مادربزرگ هایشان را به یاد دارند. مردم بعد از انقلاب، رسم روضههایشان را حفظ کردند. یکی اول ماه داشت، آن یکی ۵ ماه، سومی نهم ماه، چهارمی ۱۵ ماه. گاهی هم دوشنبه یا پنجسنبه اول ماه، قرار روضه بود.
با گسترش شهرها، مهاجرت، کوچکشدن خانهها و مرحومشدن بانیان روضههای خانگی، از طرفی گسترش مساجد، حسینیهها، مهدیهها، تکایا، موکبها و معروفشدن سخنرانان و مادحین، مردم به سمت مجالس بزرگتر و معروفتر سوق پیدا کردند و رسم روضههای خانگی، خصوصا روضههای ماهانه و هفتگی کمرنگ شد. هر چند با شیوع کرونا و کمرنگ شدن مجالس مهم، دوباره روضه خانگی کمی پا گرفت.
خانه بهشتی ما
چند سالی است سخنرانان و مادحین، درباره اهمیت و ضرورت روضههای خانگی، صحبت میکنند. از جمله دلایلی که ذکر میشود، موارد زیر است:
1- مجالس خانگی، باعث میشود کودکان و نوجوانان، نه فقط مستمع، بلکه به عنوان خادم در برپایی مجالس روضه، مشارکت کنند.
2- آثار این روضهها روی فرزندان بسیار بیشتر است و با برگزاری روضه در خانه، اثر آن را در خانواده حس میشود. برگزاری روضه در خانه، فضا را نورانی و کاستیهای تربیتی را جبران میکند.
3- مجالس کوچکتر، سبب تخصصی شدن مخاطب میشود. میشود برای هر رده سنی، مجلس جداگانهای در نظر گرفت.
4- مجالس عمومی، اهمیت خودش را دارد، اما گاهی به دلیل تنظیم برنامه، شلوغ بودن راه، مشکلات، گرفتاریها مردم نمیتوانند به مجالس مهم برسند و از فیض شرکت در روضه محروم میشوند.
5- مهمترین عامل، برکت مجلس ذکر برای بانی و میزبان روضه است. علمای بسیاری بر تشکیل مجالس روضه در منزل تاکید کردهاند و از برکات فراوان ان گفتهاند. آیت الله قاضی از عرفای بزرگ گفتند: روضه خانگی سبب گشایش امور میشود و از آیت الله بهجت نقلشدهاست که جلسات امام حسین علیه السلام را شعبهای از کربلا توصیف کردند. آیتالله حقشناس نیز به یکی از شاگردانش فرموده بود «علیک به مجالس شکسته، برشکسته یا غریب» و همین شاگرد را با خود به مجالس روضههای خانگی بدون مستمع میبرد که تنها یک روضهخوان و بانی در آن بودند و تنها مستعمین ایهالله حقشناس و شاگردش بودند. ایشان از این مجلس به مجلس دیگری میرفت و در راه میگفتند هرچه میخواهیم در این مجالس بگیر.
6- جلسات خانگی، سبب صلهارحام میشود.
7- مهمترین نکته روضه، دوام ان است و توصیه شده حداقل نذر یکسال برگزاری بشود.
توصیههایی برای بهشتیکردن خانه
1-برای مجلس ذکر باید سنگ تمام گذاشت. اما وقتی خوب، ساده و کمخرج برگزار شود، باعث میشود عموم مردم، جرأت کند و با حداقل هزینه، میزبان روضه شود و خانههایشان را بهشت کنند.
2- مهم نیست خانه چند متر است، روضه خانگی میتواند فقط با حضور اعضای خانواده برگزار شود.اگر فضای بزرگتری دارید، فضاهای زنانه و مردانه را جدا کنید و اگر امکانش نیست، روضه را فقط زنانه یا مردانه یا در دو روز مجزا بگیرید.
3- بعضی از مجالس سنتی و با حضور فقط مداح یا روضهخوان برگزار میشود. اما میزبانی که دغدغه نشر معارف دینی را دارد، برنامه سخنرانی را نیز در روضه میگنجاند.
4- قدم بعدی، پیدا کردن مداح یا سخنران است. اگر در جستجو میان اطرافیان به نتیجه نرسیدید، چند مجموعه فعال شدهاند که برای شما مداح یا سخنران بفرستند.
الف) شمع: سامانه ای است برای پاسخ دهی به مهمترین نیازهای تبلیغی کشور. علاوه بر تسهیل گیری و کمک به جریان دعوت از سخنرانان مجالس مذهبی کشور، تحلیل و رصد عرصه های تبلیغی را نیز عهده دار است. سامانه شمع تنها سامانه رسمی و دولتی است که در سازمان تبلیغات اسلامی، ساماندهی امور تبلیغی کشور را دنبال می کند.
در این سامانه، میتوان رزومه مبلغین را مشاهده کند و بانی جلسه، خودش میتواند مداح یا سخنران را انتخاب کند.
ب) ثاقب، در توضیح وبگاه، آمده است: مؤسسه فرهنگی تبلیغی ثاقب با همت طلاب و روحانیون جوانِ دغدغهمند و بانیان خیّر در دیماه سال ۱۳۹۹ (فاطمیه ۱۴۴۲) تشکیل شد تا بتواند سنّت روضههای خانگی را احیاء نموده و در تعظیم شعائر الهی و مکتب أهلبیت علیهمالسلام قدمی بردارد. این مجموعه برای عزیزانی که محافل خانگی (روضه خانگی و جشن خانگی) برگزار میکنند و دلتنگ روضه و توسل به حضرت امام حسین علیهالسلام هستند، سخنران اعزام مینماید. متقاضیان روضه خانگی یا جشن خانگی میتوانند پس از ثبتنام در سایت، درخواست اعزام سخنران را ثبت کنند.
سامانه ثاقب، صرفا سخنران و مداح آقا میفرستد و این سامانه برای خانمها جز برخی شهرهای استان اصفهان فعال نیست.
انتخاب سخنران یا مداح نیز بر عهده خود مجموعه است.
ج) طرح سدره: هیئت میثاق با شهدای دانشگاه امام صادق علیهالسلام نیز با پشتوانه قوی علمی – تبلیغی، طرح سدره را پایهگذاری کرد که برای مجالس خانگی مبلغ، مداح و سخنران اعزام کنند. علاقهمندان برای برپایی روضههای خانگی میتوانند از خدمات طرح سدره استفاده کنند.
راه دسترسی: شماره ۰۹۱۹۶۲۱۰۶۳۱ و آیدی در پیامرسانها: sedreh_admin
د) سامانه دعوت: پلتفرم خدمات محافل «دعوت»، راهحل ساده، هوشمندانه و متناسب با عصر دیجیتال به نیازهای همیشگی شما است. سامانه دعوت برای شما؛ سادگی، آسودگی خاطر، اطمینان و اعتماد، صرفهجویی در هزینه و زمان، دسترسی 724 و قابلیت مقایسه کیفیت خدمات را به ارمغان آورده است. مهمترین هدف ما تسهیل تعاملات و سادهسازی مسیر دریافت خدمات، بین دو گروه متقاضیان خدمات و متخصصین ارائهدهنده خدمات است. از ابتدا تا پایان ارائه و دریافت خدمات، تیم پشتیبانی دعوت، در کنار کاربران و متخصصان است.
پ.ن:
1. نام این پست، از کانالی با همین نام در پیامرسان ایرانی بله، گرفته شدهاست. مجالس ماهانه ذکر که سالیانی است آغاز شده و الحمدلله مداوم است.
2. روضه را سخت نگیرید... برکاتش عجیب است.
والعاقبة للمتقین